نشست و گفت‌و‌گو با عباس کیارستمی در جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران: «سینما حقیقت»، عصر دیروز با نمایش فیلم آ.ب.ث، آفریقا و با حضور مهندس جعفری‌جلوه، معاونت سینمایی در سالن شماره ۱ سینما فلسطین برگزار شد.
به گزارش خبرنگار «پایگاه خبری فیلم کوتاه» در این نشست که با استقبال بی‌نظیر علاقه‌مندان سینمای کیارستمی برگزار شد، این فیلم‌ساز بعد از نمایش آ.ب.ث آفریقا به سوالات حاضران پاسخ داد.
مخالف هم باید نظر بدهد
کیارستمی در ابتدای جلسه در پاسخ به نامه جدی و طنز یکی از حاضران که با فعالیت‌های کیارستمی مخالفت کرده بود، گفت: تصور نمی‌کنم که این نامه را یک مخالف نوشته باشد. بلکه یک موافق کارهای من نوشته اما با طنزی هوشمندانه. به نظر می‌آید که باید در این عرصه فضایی را ایجاد کنیم که مخالف هم نظر خودش را بگوید. همیشه از قدیم گفته‌اند که وقتی اختلاف عقیده بین مردم می‌افتند، مولف نفس راحت می‌کشد چون کار خودش را انجام داده است. باید این فضا را برای مخالفان باز کرد.
این فیلم‌ساز با بیان اینکه مخالفت از شیوه‌های مختلف در سینما نشات می‌گیرد اظهار داشت: بعد از نقد‌هایی که درباره فیلم‌هایم خواندم فهمیدم که من دشمنی ندارم، بلکه نحوه نگاه کردن مردم به سینما فرق می‌کند. مخالفان سینمای من حق دارند که این فیلم‌ها را نپسندند وگرنه من هیچ گرفتاری و مشکلی با مخالفان فیلم‌های خودم ندارم و فکر می‌کنم مخالفت‌ها با من نیست، با فیلم‌های من است.
قرار نبود آ.ب.ث، آفریقا را بسازیم
کیارستمی در پاسخ به سوال یکی از حاضران درباره فیلم آ.ب.ث آفریقا، نحوه ساخت این فیلم را شرح داد: باید بگویم که این فیلم قرار نبود این‌طور ساخته بشود. من و گروهم رفته بودیم آنجا را فقط برای بازدید ببینیم چون قرار بود فیلمی درباره ایدز و قربانیان‌اش به سفارش یونسکو بسازیم. من دو جا این شانس را پیدا کردم که بدون برنامه‌ریزی فیلم بسازم. کلوز آپ و همین فیلم. موقع فیلمبرداری آ.ب.ث آفریقا دوربین برای من مثل قلم بود. چون رفته بودیم آنجا تحقیق کنیم، نه فیلم بسازیم. این فیلم این شانس را دارد که از میزانسن‌های پیچیده و قراردادی جدا شود.
وی ادامه داد: همیشه می‌گویند در فیلمبرداری اگر دوربین چند سانتیمتر تکان بخورد پایه پروژکتوری را میکروفن صدابردار داخل کادر می‌شود. اما در این فیلم دوربین ۳۶۰ درجه می‌چرخد درحالیکه ما نمی‌دانستیم که بعدها این فیلم را می‌سازیم.
این کارگردان ضمن اشاره به اعتباری که آ.ب.ث آفریقا پیدا کرده، افزود: هیچ فیلم‌ساز مستندی حق ندارد خودش را وارد فیلم کند. من هم در این فیلم عقاید خودم را داخل نکردم و اگر این فیلم اعتباری داشته باشد؛ که دارد، مدیون همین مساله است. ما سعی نمی‌کردیم پیام خاصی را به روح تماشاگر برسانیم و به همین خاطر آ.ب.ث آفریقا ویژگی دارد.
فیلم‌سازی ساده، دوربین دیجیتال و سبک کیارستمی
در ادامه نشست از کارگردان آ.ب.ث آفریقا پرسیده شد که چطور این‌قدر ساده و فقط با یک دوربین دیجیتال فیلم می‌سازد. وی در پاسخ گفت: فکر نکنید سادگی، خیلی ساده است. برای سادگی باید از پیچیدگی بگذریم و برای ما ساده نیست که پیچیده نباشیم.
کیارستمی نداشتن امکانات را بهترین امکان برای فیلم‌سازی می‌داند. او در این‌باره گفت: من همیشه به فیلم‌سازهای ایرانی گفته‌ام که شما بهترین شانس را برای فیلم‌سازی دارید. نداشتن امکانات یکی از بهترین شانس های ماست. هر اتفاقی مثل جنگ، زلزله، سیل و ... می‌افتد شانس فیلم‌سازی ماست. من می‌دانم که به عنوان یک شهروند زندگی در ایران برایم خیلی سخت است، اما برای ساخت فیلم و به عنوان فیلم‌ساز ایران برای من بهشت است. در اینجا هزاران موضوع برای فیلم ساختن و عکاسی کردن وجود دارد. اگر من عکاسی سوئیسی بودم نمی‌دانستم از چه چیزی در کشورم عکس بگیرم! ما در اینجا با وجود تمام محدودیت‌هایی که می‌دانیم، تعدد موضوع داریم و اگر ساده نگاه کنید، میتوانید ساده هم فیلم بسازید. بسیاری از فیلم‌های دنیا، ساده و کم‌هزینه هستند. پس فکر نکنید من فرمول خاصی بلدم.
سینمای جشنواره‌ای مشکلی با سینمای بدنه ندارد
در میانه نشست، یکی از حاضران به سینمای جشنواره‌ای و سینمای کیارستمی اعتراض کرد که به سینمای بدنه ضربه می‌زند. کیارستمی در پاسخ این صحبت گفت: سینمای جشنواره‌ای ما هیچ مشکلی با سینمای بدنه ندارد. اگر سینمای بدنه وجود نداشت، اصلا سینمای جشنواره‌ای نمی‌توانست خلق شود. سینمای بدنه نان‌خور دارد. از کنار آن زندگی خیلی‌ها می‌چرخد پس با بی‌احترامی نمی‌توان با آن برخورد کرد. سینمای جشنواره‌ای را هم باید تعریف کرد. من به عنوان متهم ردیف اول می‌دانم که در جشنواره‌های جهانی فیلم‌هایی را انتخاب می‌کنند که توفیق عمومی ندارند و احتیاج به کمک دارند. جشنواره‌های از سینمایی متفاوت با بدنه حمایت می‌کند پس چه سوءاستفاده‌ای ممکن است از سینمای بدنه‌ای بشود و سینمای جشنواره ای چه مشکلی می‌تواند برای بدنه ایجاد بکند؟
کیارستمی به سینمای ایران بدهکار نیست
شخصی گلایه کرده بود که تا فیلم‌سازهای ایرانی می‌خواهند وضعیت سینمای ایران را قبول کنند و بپذیرند، از کیارستمی در جایی تقدیر می‌شود و در نهایت گفت که ما اعتبار و افتخار کیارستمی را نمی‌خواهیم. این فیلم‌ساز نیز در پاسخ به این صحبت‌ها گفت: این‌ها از کوته نظری‌ست. مجموع فیلم‌های من را نگاه کنید؟ چه بودجه‌ای در جشنواره‌ای مگر خرج می‌شود؟ ما خرجی برای مملکت نداریم. اگر هم نقشی داشته‌ایم، سود رسانده‌ایم. من همین‌جا اعلام می‌کنم که حتی یک‌ریال بدهی به سینمای ایران ندارم.
آ.ب.ث، آفریقا و پژوهش برای فیلم‌های مستند
کیارستمی در پاسخ به این سوال که چطور به ذهن‌اش رسید آ.ب.ث آفریقا را بسازد و چطور برای فیلم‌های مستندش پژوهش می‌کند گفت: در این فیلم وقتی بچه‌ها دوربین را می‌بینند، نشاط و شادمانی به دنبال‌شان می‌آید. برای شوری که در فیلم می‌بینید هیچ برنامه‌ریزی نبود. به جرات می‌توانم بگویم هشتاد درصد این فیلم واقعا مستند بود و باقی هم من توان ثبت تمام واقعیت‌ها را ندارم. دوستی دارم که همیشه می‌گوید سینمای مستند واقعی، دوربین بانک‌هاست. که مردم هیچ‌وقت آن را نمی‌بینند و می‌آیند در بانک، کارشان را انجام می‌دهند و می‌روند. این فیلم هم اگر سفارش یونسکو نبود به ذهن خودم نمی‌رسید و هیچ‌وقت به آنجا نمی‌رفتم.
وی در پاسخ به نحوه پژوهش مستند گفت: در فیلم نان و کوچه معیارهای مستند رعایت شده است و تمام آدم‌ها واقعی‌اند. من در هیچ‌کدام از فیلم‌هایم از امکانات سینما استفاده نکردم و اطلاعات هم ندارم. من شیفتگی و علاقه دارم و در بین فیلم‌های داستانی‌ام، مستند هم ساخته‌ام تا پرهیز بکنم از بازی‌های اغراق شده و گریم و ماکیاژ و ... اما برای تحقیق دو روش را می‌توانم پیشنهاد بدهم. اول اینکه چون تحقیق کردن یک علم است و روش علمی دارد و از هرکسی بر نمی‌آید، یک گروه محقق و ورزیده داشته باشیم که بروند تحقیق کنند و برای ما بیاورند. اما روش دیگری که خودم هم انجام می‌دهم این است: مثل همین فیلم دوربین‌ام را برمی‌دارم و می‌روم. بدون برنامه‌ریزی و اطلاعات از پیش دانسته. قطعا این شیوه اشکالاتی خواهد داشت اما در این صورت ذهن ما و عقاید ما در فیلم داخل نمی‌شود.
ژولیت بینوش در فیلم کیارستمی
کارگردان بلیت درباره حضور ژولیت بینوش، بازیگر فرانسوی، در فیلم‌اش اعلام کرد: ده سالی بود که خانم بینوش اظهار علاقه می‌کرد که در فیلم‌های من بازی کند و من مدام امروز و فردا می‌کردم چون داستان و ایده‌ای نداشتم. ده سال طول کشید تا من روزی قصه‌ای را برای خانم بینوش تعریف کردم و ایشان هم از آن بسیار تعریف کردند و اصرار که آن را بسازم. تا پریروز هم بازیگر مرد فیلم را پیدا نکرده بودیم تا اینکه مردی فرانسوی پیدا شد و قرار است بهار امسال در ایتالیا فیلمبرداری را شروع کنیم. که امیدوارم بتوانیم در ایران هم این فیلم را نمایش بدهیم.
ورک‌شاپ‌های کیارستمی در اروپا و ایران
کیارستمی داستان شروع ورک‌شاپ‌های فیلم‌سازی‌اش را تعریف کرد: ۱۲-۱۳ سال پیش در سیسیل مهمان بودم و آنجا یک شب جلسه گپ و گفت داشتیم که از آن استقبال شد و شب‌های بعد که من آنجا بودم درخواست کردند که این جلسات را هرشب بگذاریم و همین یک‌شب، یک‌شب تبدیل شد به سیزده شب و از آن استقبال بیشتری شد و بعد از آن، آن جلسات تبدیل به ورک‌شاپ شد و ادامه پیدا کرد و حالا هر سال ۴-۵ بار در اروپا ورک‌شاپ دارم. چندی پیش گفتم که من در ایران ورک‌شاپ ندارم و در خواست کردم تا اینکه تابستان گذشته در سعد آباد به مدت چهارماهورک‌شاپ گذاشتیم. آنجا از ۲۵ نفر شروع شد، اما هرکسی که رفت، دوستش را هم با خودش آورد و همین‌طوری رسید به ۸۰ نفر و در آخر دوره هشتاد فیلم درباره فرش ساخته شد. در تمام دنیا کسی برای ورک‌شاپ‌های من پول نمی‌پردازد به غیر از ایران و اینجا تنها جایی‌ست که من مجبورم شهریه بگیرم. در سعد آباد بعد از آن دوره اجازه ادامه ورک‌شاپ را ندادند که الان در جای دیگری ادامه می‌دهیم.
وی ادامه داد: خیلی دوست دارم اسپانسری برای ورک‌شاپ‌ام پیدا شود که بچه‌هایی که شرکت می‌کنند شهریه نپردازند و این را نه به عنوان درخواست، که به عنوان گلایه بشنوید.
در نهایت، جلسه پرسش و پاسخ با عباس کیارستمی با تعریف داستان زندگی شخصی فیلم‌ساز که از بلوچستان به انگستان رفته بود و کار می‌کرد به پایان رسید. پایگاه خبری فیلم کوتاه ۲۶/۷/۸۶
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.