نویسنده: ناهید جعفر پورکامی

شما برای آگاهی از اخبار روزمره چه راهی را انتخاب می کنید؟ البته اگر حوادث و اتفاقات برایتان اهمیت داشته باشد. بعضی ها رادیو و برخی هم تلویزیون را گزینه اصلی خود می دانند. شاید هم موقع کار سری به سایت های مختلف بزنید و از جدیدترین خبرها اطلاع پیدا کنید. به هر حال سؤالی که از شما پرسیدیم به ظاهر می تواند جواب های متنوع و آسانی داشته باشد. اما جالب است بدانید که در میان این جواب ها، روزنامه کمترین درصد را به خود اختصاص می دهد.
    باز هم توجه داشته باشید که از میان آن مقدار روزنامه فروخته شده هم خیلی ها حتی نگاهی هم به صفحات داخلی آن نمی اندازند و تنها برای ژست شخصی روزنامه می خرند. به نظر شما دلیل این وضعیت چیست؟
    مشکل ریشه دارد
    کنار یکی از دکه های روزنامه فروشی تعداد زیادی از شهروندان را می بینم که مشغول نگاه کردن به روزنامه های چیده شده هستند. فریبرز یکی از جوان هایی است که به روزنامه ورزشی خیره شده است. اما انگار چیزی نظرش را جلب نمی کند. اینکه به دنبال چه می گردد و چرا از خرید روزنامه منصرف شده سؤال ما از اوست: «بعضی روزها که قبلش مسابقه فوتبال یا رویداد ورزشی باشد روزنامه می خرم اما حالاکه خبری نیست.» فکر می کردیم که با خواندن روزنامه از اخبار اطلاع پیدا می کنیم اما این جوان عکس این موضوع را می گوید: «آخر از تیترهایی که زده اند معلوم است. اگر خبری بود حتماً صفحه اول به آن اشاره می کردند من هم نگاه کردم و دیدم چیز جالبی پیدا نمی شود. از خرید روزنامه منصرف شدم.»
    خیلی ها روزنامه را جهت یافتن کار می خرند، برای همین صفحات آگهی روزنامه ها از متون گزارش و خبر آن پرطرفدارترند.
    جابر صاحب یکی از دکه های روزنامه فروشی بعد از اینکه سرش کمی خلوت شد می گوید: «به نظر من باید این، مشکل ریشه داشته باشد.»
    اگر روزنامه فروش سیگار نفروشد
    حرف های جابر سر صحبت را باز کرد و فرصتی شد تا از او درباره سیگار بپرسیم. اینکه چرا در کنار روزنامه به عنوان کالای فرهنگی- سیگار می فروشند؟ «فکر می کنید اگر سیگار نفروشیم وضع ما فرقی می کند؟ خرج این دکه و چند نفری را که در آن کار می کنند سیگار و تنقلات می دهد نه روزنامه! چند تا روزنامه پرفروش داریم که روی هم در روز چهار هزار تومان هم سود ندارند. حالاحساب کنید اجاره ماهی 300 هزار تومان را باید از کجا بیاوریم؟» در حال حاضر سود فروش نشریات از بیست تا سی درصد است مثلااز روزنامه ای که 100 تومان قیمت دارد، بیست تومان به روزنامه فروش می رسد.
    خیلی از شهروندان از اینکه دکه ها، همه چیز می فروشند راضی هستند.
    اما اینکه شرایط کنونی دکه ها متفاوت با جایگاه فرهنگی آنهاست موضوع کاملادرستی است که مسئولان باید برای حل آن راهکاری ارائه دهند وگرنه این قضیه همچنان بلاتکلیف باقی خواهد ماند چون هر دو سر آن گره خورده است.
    برگشتیم به نقطه اول یک سر قضیه، این است که مردم جای خرید روزنامه را در سبد هزینه خانوار نمی دانند. اگر هم خریدی صورت بگیرد موردی است. البته هستند کسانی که هر روز یا اکثر روزها روزنامه یا مجله می خرند و حتی بعضی افراد مشترک ماهانه و سالانه می شوند اما درصد این مشتری ها بسیار پایین است برای همین در نهایت، به این نتیجه می رسیم که روزنامه خریدن هنوز در رده خریدهای درجه چهار و پنج هم نیست. سمت دیگر قضیه هم صاحبان امتیاز روزنامه ها هستند که نمی توانند بیشتر از مبلغ کنونی برای عاملان فروش در نظر بگیرند. نه می شود نیمی از قیمت روزنامه را به روزنامه فروش داد و نه امکان افزایش قیمت های فعلی وجود دارد بنابراین فقط با فرهنگ سازی و روزنامه خوان کردن مردم که به فروش بیشتر و البته سود چشمگیرتر منتهی می شود می توان شر بسته های سیگار را از دکه ها کم کرد. داشتن مراکز عرضه روزنامه و کاملافرهنگی، راحت نیست و نیاز به برنامه ریزی دارد.
    سرمایه هایی که به باد می روند
    عصر پنج شنبه و روزهای جمعه زمانی است که روزنامه فروش ها هرچه نشریات، در طول هفته دریافت کرده اند و فروش نرفته را بسته بندی کرده و برای روز شنبه آماده می کنند تا زمان دریافت سهمیه اول هفته آنها را مرجوع کنند. دیدن این همه کاغذ که به راحتی باطله شده اند نشانگر چیست؟ آیا جز این است که سرمایه ملی ما صرف خرید کاغذ و چاپ می شود و آن وقت این طور برای خرد شدن و قرار گرفتن لابه لای میوه ها از انبارها جمع آوری می شود؟ در میان روزنامه های کنونی هستند نشریاتی که به گواه دکه داران حتی هفته ای یک نسخه هم فروش ندارند. البته طبق شعار معروف در زمینه فرهنگی «هرچه کار کنیم کم است.» اما وقتی تلاش و سرمایه بی مصرف، هدر می روند بهتر نیست زمینه های مناسب تری را در نظر داشته باشیم.
    هیچ کس معتقد نیست که روزنامه های کم طرفدارتر از نظر محتوا با معدود نشریاتی که بهتر خریداری می شوند فاصله چندانی دارند شاید اگر روزنامه... هم مدتی جلو تمام کیوسک های تهران قرار بگیرد جزو نایاب ترین روزنامه ها شود که برخی روزنامه ها بدون آنکه حتی نامشان معلوم باشد روی هم چیده می شوند و بعد از باطل شدن... امیدواریم که با روزنامه خوان شدن مردم این مشکل هم حل شود.

کیهان ۲۸/۷/۸۶