نویسنده: اشرف پورمند    
    ماهواره ها نقش مهمی در زندگی بشر دارند. نظارت بر تغییرات آب و هوایی، پیش بینی توفان ها و کشف ذخایر مواد معدنی و نفت و گاز طبیعی از آن جمله است. ماهواره ها کاربرد نظامی هم دارند.
    نظارت بر اجرای دقیق پیمان نامه های بین المللی و زیرنظر داشتن تحرکات نظامی کشورهای مختلف از جمله این کاربردهاست.
    دیگر ماهواره ها هم شبکه گسترده مخابرات بین المللی را تشکیل می دهند. این ماهواره ها همه ساله میلیون ها تماس تلفنی میان قاره ای و منطقه ای را ممکن می سازند و برنامه های تلویزیونی یا اطلاعات رایانه ای را به سراسر جهان ارسال می کنند.
    
    انواع ماهواره
    * ماهواره های اکتشافی
    از جمله وظایف این ماهواره ها، غیر از کشف منابع طبیعی، ردگیری آلودگی ها، اعلام خشکسالی، طغیان رودخانه ها و آتش سوزی جنگل هاست. تصاویر ارسالی از سوی ماهواره ها کاربرد زیادی دارد. برای مثال می توان تشخیص داد که محصولات غذایی در کدام قسمت زمین سالم یا آفت زده اند. در تصاویر ماهواره ای محصولات سالم با رنگ صورتی و قرمز و محصولات آفت زده با رنگ آبی و سیاه مشخص می شوند. ماهواره «لندست» ویژه اکتشافات منابع زیرزمینی است که هر هفته بیش از ۱۶۱ میلیون کیلومتر مربع را نقشه برداری می کند.
    
    * ماهواره های دریایی
    این ماهواره ها هرگونه درخواست کمک را بسرعت مخابره می کنند.
    برخی ماهواره ها برای جهت یابی و ناوبری استفاده می شود. این ماهواره ها را ستاره رادیویی می گویند. دریانوردان درگذشته مسیر حرکت کشتی را با استفاده از ستاره تعیین می کردند اما امروزه این کار با استفاده از ستاره های رادیویی انجام می شود.
    ماهواره «ماروتس» ویژه خدمات دریایی است.
    
    * ماهواره های آموزشی
    از این ماهواره ها برای آموزش مردم در سراسر جهان و حتی نقاط دوردست استفاده می شود. ماهواره های قدرتمند که در فاصله ۳۵ هزار و ۸۸۰ کیلومتری سطح زمین در بالای آفریقای شرقی قرار گرفته اند، برنامه های آموزشی ارسالی از ایستگاه احمدآباد هندوستان را برای ۵ هزار شهر و روستا در سراسر هندوستان پخش می کنند. هر یک از گیرنده های زمینی به آنتن ماهواره و یک دستگاه تلویزیون مجهزند.
    آنتن بشقابی این ماهواره با قطر ۹ متر مانند چتر در فضا باز می شود و اطلاعات دریافتی را به زمین بازمی گرداند.
    * ماهواره های مخابراتی
    آنتن های فرستنده زمینی به سوی ماهواره ای در فاصله ۳۵ هزار و ۸۸۰ کیلومتری زمین نشانه رفته اند. چون سرعت حرکت ماهواره با سرعت چرخش زمین به دور خودش مساوی است، این ماهواره ها برنامه های تلویزیونی، رادیویی، مکالمات تلفنی و داده های رایانه های را به سراسر جهان مخابره می کنند.
    جهت گیری آنتن ها قابل تنظیم و وظیفه آنها بازتاباندن امواج رادیویی دریافتی از ایستگاه فرستنده به ایستگاه گیرنده است.
    
    فاجعه چلنجر
    روز ۲۸ ژانویه ۱۹۸۶بود که ۷ فضانورد آمریکایی از سکوی پرتاب با فضاپیمای چلنجر به فضا پرتاب شدند.
    هوا در ایالت فلوریدا بسیار سرد بود. یک دقیقه پس از پرتاب، حلقه های لاستیکی که در اثر برودت هوا یخ زده بود، آتش گرفت. این حلقه ها مخازن سوخت را از هم جدا می کرد. در کمتر از یک ثانیه، آتش به مخزن خارجی رسید و شعله ای به آسمان برخاست.
    در کابین اصلی فقط یک نفر فرصت کرد که فریاد بزند و چند نفری هم توانستند مخازن اکسیژن اضطراری را روشن کنند و ناگهان ... فضاپیما منفجر شد. تقریباً ۳ دقیقه بعد کابین فضاپیما به اقیانوس برخورد کرد و فضانوردان جان سپردند. گروه تحقیق جعبه سیاه را از اقیانوس بیرون کشید. نتیجه تحقیق ناگوار بود: ناسا (سازمان فضایی آمریکا) به رغم تذکر شرکت سازنده حلقه ها، آنها را بازرسی نکرده بود.

ایران ۱۰/۷/۸۶