گفت وگو با محمدرضا شرف الدین تهیه کننده «فرزند صبح» /فیلم بی غلطی ساخته ایم
نویسنده: نگار باباخانی
«محمدرضا شرف الدین» را بی تردید می توان صبورترین تهیه کننده سینمای ایران نامید. همین که او حاضر شد به خاطر بزرگ شدن بازیگر خردسال «فرزند صبح» حدود دو سال فیلمبرداری پروژه را به تاخیر بیندازد نشان می دهد که چقدر برای کیفیت فیلم و نظر کارگردانش ارزش و احترام قائل است و صرفاً به افزودن فیلم های تولید شده در کارنامه تهیه کنندگی اش نمی اندیشد. «شرف الدین» متولد 1337 اصفهان و فارغ التحصیل رشته عکاسی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. او نخستین بار در سال 1346 با سمت دستیار فیلمبردار فعالیت سینمایی اش را آغاز کرد و بعد در زمینه جلوه های ویژه این حرفه را ادامه داد. «شرف الدین» همچنین یکی از پایه گذاران اصلی انجمن سینمای دفاع مقدس است و هم اکنون ریاست این انجمن را بر عهده دارد. او تهیه کنندگی فیلم های زیادی را هم در کارنامه هنری اش دارد ولی بدون شک تهیه کنندگی پروژه «فرزند صبح» جزء پر سرو صداترین و البته درخشان ترین تجربه های سینمایی او محسوب می شود.
    
    
    -
    
    - علت طولانی شدن پروژه «فرزند صبح» چه بود؟
    ذات سینما چیزی است که اگر به آن معتقد باشیم باید سعی کنیم فیلمی که می سازیم از هر نظر بی عیب و نقص باشد، به خصوص وقتی که موضوع در مورد شخصیت مهم و بزرگی مثل امام باشد و ما نمی توانیم بعضی از کمبودها و نقصان ها را بهانه قرار بدهیم و ضعف های یک اثر سینمایی را با آنها توجیه کنیم. ما باید قبول کنیم در یک اشل جهانی سینمای به اصطلاح « های تکنیک» و پیشرفته یی از نظر فناوری نداریم. به رغم اینکه توانمندی های بالایی داریم و در واقع هم کارگردان ها و هم تکنسین های خوبی داریم، اما از نظر امکانات و بهره برداری از امکانات ضعیف هستیم. یعنی ما باید سینما را به سه قسمت کاملاً مجزا تقسیم کنیم: اول بحث فکری و اندیشه و توانایی های افراد، دوم تکنولوژی و فناوری و امکانات و سوم بهره برداری و آداپته کردن آن تفکر برای استفاده از این امکانات. ما فقط بخش اول را داریم و در دو مورد دیگر ضعیف هستیم، بنابراین توجیه ما برای زمان این پروژه این بود که مثلاً اگر بودجه فیلم باید پنج میلیون دلار می شد یعنی اگر قرار بود در یک ساختار کاملاً حرفه یی و کاملاً تکنیکال این فیلم را تولید کنیم باید مبلغ پنج میلیون دلار هزینه می کردیم. ما آمدیم با دستمزدهای ارزان و امکانات ارزان تری آن را تولید کردیم، البته زمان را خریدیم. یعنی در جبران آن کمبودها زمان تولید پروژه را بالابردیم. یعنی اگر مثلاً یک سکانس فیلم در یک سیستم کاملاً پیشرفته و تکنیکال قرار بود دو روز فیلمبرداری شود، برای اینکه ما همان نتیجه را بگیریم مجبور بودیم این زمان را به دو ماه برسانیم و این در کشوری که دستمزدها ارزان و امکانات ضعیف و ارزان است امری طبیعی است.
    
    - تعویق فیلمبرداری به خاطر بزرگ شدن بازیگر خردسال فیلم تا چه حد موثر واقع شده است؟
    یکی از اتفاقات بی نظیر این فیلم به همین قضیه بزرگ شدن بازیگر خردسال مربوط می شود، در واقع وقتی ما این فیلم را با آثار مشابهش در هالیوود مقایسه می کنیم متوجه می شویم که تا چه حد کارگردان در این زمینه هوشمندانه عمل کرده است و باعث غنای بیشتر فیلم شده است. مثلاً شما اگر فیلم «دالایی لاما» را دیده باشید، می بینید که این تغییر بازیگر اصلی فیلم از کودکی به نوجوانی چقدر به باور تماشاگر ضربه زده است: به خاطر اینکه شخصیت به کلی عوض شده است. سازندگان آن فیلم از آنجا که نمی توانستند مراحل تولید را دو، سه سال متوقف کنند ناچار شدند که از دو بازیگر استفاده کنند یا حتی نمونه های عادی تر آن را می توان از مجموعه ژاپنی «سال های دور از خانه» مثال زد که وقتی بازیگر نقش «اوشین» یکدفعه عوض می شود به خاطر بالارفتن سن شخصیت مجموعه، کاملاً باورها به هم می ریزد چرا که بازیگر تغییر می کند و یکدفعه آن روند و یکدستی قصه از دست می رود. ولی در این فیلم به رغم اینکه درصدی از هزینه های تولید بالاتر رفت اما فیلم را به خاطر بزرگ شدن بازیگر دو سال متوقف کردیم و حاصلش هم مطلوب شده است.
    
    - انتخاب آقای افخمی بر چه اساسی بود؟
    در واقع بهتر است بگویم که آقای افخمی این پروژه را انتخاب کردند، ایشان قبل از اینکه نماینده مجلس شوند سناریویی را به نگارش در آورده بودند به نام «فرزند صبح» و حتی تا مراحل تولید هم پیش رفته بودند که البته من آن زمان تهیه کننده این کار نبودم و وقتی ایشان نماینده مجلس شدند به خاطر وسواس و دقتی که برای ساخت چنین پروژه بزرگی لازم بود کار به تعویق افتاد. با توجه به اینکه هزینه هایی هم شده بود و حتی لوکیشن اصلی بیت پدری مرحوم امام خمینی را در شهریار ساخته بودند وقتی که دوران نمایندگی آقای افخمی رو به اتمام بود ایشان اشتیاق داشتند که تولید پروژه را دوباره از سر بگیرند و در واقع به اصطلاح خودشان دین شان را به حضرت امام خمینی تا حدودی ادا کنند، بنابراین سعی کردند که پروژه را دوباره فعال کنند و در این مرحله بود که من پذیرفتم تهیه کنندگی این پروژه را بر عهده بگیرم و نظرات خود نویسنده و کارگردان اعمال و کار شروع شد.
    
    - انتخاب بازیگران آیا با مشورت انجام می گرفت؟
    بله، ما مرتب رایزنی داشتیم و هیچ کاری را بدون مشورت همدیگر انجام ندادیم، حتی امروز هم که بحث موسیقی این فیلم هست، داریم به این فکر می کنیم که موسیقی فیلم را یکی از آهنگسازهای مشهور جهانی بسازد. البته این به پیشنهاد آقای افخمی بود و به دلیل اینکه این فیلم اثر فاخری برای سینمای ایران به شمار می آید و وقتی قرار است محصول کاملاً برتری را تولید کنیم بنابراین بهتر است از یک گزینه جهانی هم استفاده کنیم تا راه جدیدی برای جهانی شدن سینمایمان باز کنیم.
    
    - کل هزینه های فیلم چقدر شد؟
    هزینه زیادی نشده و خیلی معقول است. چیزی حدود یک میلیارد و 600 میلیون تومان که تا پایان کار به دو میلیارد تومان می رسد.

اعتماد ۳۰/۱۰/۸۶